Prosument – podstawowe zasady

1. Zakup i montaż mikroinstalacji – może go przeprowadzić jedynie monter z uprawnieniami.
2. Zgłoszenie mikroinstalacji do dystrybutora energii o chęci bycia prosumentem, na co najmniej 30 dni przed planowanym uruchomieniem mikroinstalacji.
3. Wymiana licznika na dwukierunkowy, którą wykona dystrybutor energii, po zweryfikowaniu zgłoszenia mikroinstalacji do 30 dni od otrzymania zgłoszenia.
4. Zawarcie umowy kompleksowej sprzedaży i dystrybucji energii elektrycznej lub aneksu do tej umowy.
5. Produkcja własnego prądu.

Prosument może zawrzeć jedną z dwóch rodzajów umów:

• umowę kompleksową, obejmującą sprzedaż energii czynnej oraz koszty dystrybucji (dostawy) energii czynnej do klienta. Przy takiej umowie klient otrzymuje jedną fakturę za sprzedaż i dystrybucję prądu. Jeśli taka umowa już jest zawarta wystarczy dodatkowy aneks dot. prosumenta.
• umowę sprzedaży, obejmującą tylko koszty sprzedaży energii czynnej (czyli tej faktycznie zużywanej).

Ważne jest, że aby być rozliczanym w systemie opustowym (korzystać z magazynowania w sieci) należy posiadać umowę kompleksową.

Od 01 kwietnia 2022 r. w Polsce obowiązuje system net-bilingu, czyli wartościowego rozliczenia nadwyżki energii wyprodukowanej przez prosumenta. W tym systemie energia wprowadzona przez prosumenta do sieci jest odkupowana przez przedsiębiorstwo energetyczne według jej wartości rynkowej.

Net-biling oznacza, że energia wprowadzona do sieci przez prosumenta jest przeliczana na wartość pieniężną w złotówkach. Ta wartość trafia na wirtualne konto prosumenta, które prowadzi sprzedawca energii. Z tego konta prosument płaci za energię elektryczną pobraną z sieci. Jest to tak zwany depozyt prosumencki.

System net-bilingu zakłada odrębne rozliczenie wartości (nie ilości) energii elektrycznej wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej i energii elektrycznej pobranej z tej sieci, w oparciu o wartość energii ustaloną wg ceny giełdowej – ceny z Rynku Dnia Następnego. Rozliczenia energii przeprowadza się z wykorzystaniem indywidualnych kont tzw. „kont prosumenckich”, które prowadzą sprzedawcy energii.

Do 30 czerwca 2024 r. energia będzie rozliczana zgodnie z rynkową miesięczną ceną energii elektrycznej, wyznaczoną dla danego miesiąca kalendarzowego, natomiast od 01 lipca 2024 r. wartość energii wprowadzonej do sieci będzie ustalana według ceny giełdowej godzinowej na rynkach dnia następnego.

Depozyt prosumencki to wartość środków (w PLN) zgromadzonych za wprowadzoną do sieci energię elektryczną przez prosumenta. Zgodnie z ustawą o odnawialnych źródłach energii, depozyt prosumencki oznacza wartość środków należnych prosumentowi za energię elektryczną wprowadzoną do sieci, która jest przeznaczona do rozliczenia zobowiązań prosumenta z tytułu zakupu energii od sprzedawcy prowadzącego konto prosumenta.

Depozyt prosumencki jest możliwy do wykorzystania przez 12 miesięcy, od dnia przypisania do konta prosumenta. Część niewykorzystanych w ciągu 12 miesięcy nadwyżek energii będzie mogła zostać zwrócona prosumentowi, natomiast zwrot nie może przekroczyć 20% wartości energii wprowadzonej do sieci w danym miesiącu kalendarzowym.

Depozyt prosumencki zgromadzony na specjalnym koncie pomniejsza kwotę do zapłaty, ponieważ służy do obniżania wartości energii pobranej z sieci. Na rozliczenie ze sprzedawcą w pierwszej kolejności przeznacza się środki o najstarszej dacie przypisania do konta prosumenta jako depozyt prosumencki.

Jeśli prosument wyprodukuje więcej energii niż jest w stanie zużyć, może sprzedać nadmiar energii do sieci energetycznej. Jest to możliwe dzięki tzw. systemowi rozliczeń bilansujących (znany również jako rynek bilansujący), co oznacza, że jeśli w ciągu roku kalendarzowego prosument wyprodukuje więcej energii niż zużyje, nadwyżka ta jest odkupowana przez sprzedawcę energii.

Warto jednak pamiętać, że energia produkowana przez prosumenta musi służyć przede wszystkim zaspokajaniu indywidualnych potrzeb energetycznych – nie może być zatem sprzedawana w celach zarobkowych.

Prosument może być zobowiązany do zapłacenia podatków związanych z produkcją energii elektrycznej.

1. Podatek VAT: Działalność w postaci wytwarzania energii elektrycznej i wprowadzania jej do sieci dystrybucyjnej przez prosumenta stanowi, co do zasady, działalność opodatkowaną VAT-em. Prosumenci, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 tys. złotych, są co do zasady objęci zwolnieniem podmiotowym i nie są zobowiązani do rejestracji w charakterze podatnika VAT czynnego oraz do opodatkowywania sprzedaży.
2. Sprzedaż nadwyżek energii przez prosumenta w obszarze ustawy VAT kwalifikuje się jako działalność gospodarcza, a więc co do zasady powinna podlegać opodatkowaniu tym podatkiem w wysokości 23%. Natomiast sprzedaż nadwyżek energii do koncernu energetycznego, w rozumieniu ustawy o VAT podlega rozliczeniu w oparciu o zawarte w niej regulacje i według tejże opinii prosument powinien rozliczyć się według stawek 18% i 32 %.
3. Opłaty dystrybucyjne, opłata OZE i kogeneracyjna – pobierając energię z sieci, prosument zapłaci je częściowo, z 15% rabatem.
4. Prosumenci są zwolnieni z podatku akcyzowego.
5. Jednakże, pomimo uzyskiwania przychodów związanych ze sprzedażą energii elektrycznej, prosumenci nie płacą podatku dochodowego. Oznacza to, że u prosumentów będących podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych nie powstają przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Warto jednak skonsultować te kwestie z doradcą podatkowym lub księgowym, aby upewnić się, że wszystkie obowiązki podatkowe są prawidłowo spełnione.